Tổng giám đốc FPT cho rằng đổi mới sáng tạo cần được nuôi dưỡng như một DNA trong doanh nghiệp, thay vì trở thành khẩu hiệu hình thức hay mệnh lệnh từ trên xuống.
Table of Contents
Việt Nam trung tâm sáng tạo châu Á: Vì sao và bối cảnh
Việt Nam trung tâm sáng tạo châu Á đang trở thành mục tiêu chiến lược nhờ nguồn nhân lực trẻ, vị trí địa lý và thị trường mở.
Tầm quan trọng của vị thế này nằm ở khả năng gia tăng chuỗi giá trị, thu hút đầu tư chất lượng cao và chuyển đổi số sâu rộng.
Đoạn này tóm tắt bối cảnh quốc gia, lý do cần hành động nhanh và các lợi thế cạnh tranh hiện hữu.
Tầm quan trọng (Why): Vì sao Việt Nam cần trở thành trung tâm sáng tạo
Tầm quan trọng nằm ở việc chuyển đổi từ nền kinh tế tận dụng lao động giá rẻ sang nền kinh tế dựa trên công nghệ, dữ liệu và tri thức.
Sự chuyển đổi này giúp nâng cao năng suất, tạo việc làm chất lượng và tăng khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Chiến lược này cũng giảm rủi ro phụ thuộc vào nguồn lực ngoại vi và nâng vị thế ngoại giao kinh tế của Việt Nam.
Bản chất và dữ liệu (What): Hiện trạng năng lực sáng tạo của Việt Nam
Hiện Việt Nam có lực lượng lao động trẻ và tỷ lệ sử dụng Internet cao, nhưng còn thiếu hạ tầng pháp lý, R&D và hệ sinh thái liên kết.
Ví dụ: FPT trong năm 2025 ghi nhận gần 3.000 sáng kiến tiết kiệm hơn 865 tỷ đồng — minh chứng sáng tạo nội bộ có thể quy mô hóa.
Các chỉ số cần cải thiện bao gồm đầu tư R&D/GDP, số bằng sáng chế quốc tế, và tỷ lệ doanh nghiệp hợp tác với viện nghiên cứu.
Ứng dụng chiến lược (How): Cơ chế để hiện thực hóa vai trò trung tâm sáng tạo
Cần ba trụ cột đồng bộ: khung pháp lý minh bạch, doanh nghiệp dẫn dắt, và hệ thống đào tạo kết hợp học viện-doanh nghiệp.
Kịch bản thực tế: hình thành các liên minh công nghệ khu vực, cơ chế chuyển giao tri thức với đối tác Hàn Quốc – Nhật Bản, và thúc đẩy dự án R&D quy mô.
Các bước ngắn hạn gồm ban hành nghị định chuyên ngành, hỗ trợ thử nghiệm công nghệ (sandboxes) và quỹ hỗ trợ thương mại hóa sáng chế.
Bài viết gần đây: Chuyển đổi số y tế 2025: FPT – Konica Minolta – NIC
Nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp: Bài học FPT
FPT minh họa cách biến đổi mới sáng tạo thành DNA doanh nghiệp — không chỉ là khẩu hiệu mà là hành vi thường ngày.
Phân tích trải nghiệm 37 năm của FPT cho thấy các yếu tố cần có: văn hóa chia sẻ, công cụ khuyến khích sáng kiến và quy trình thương mại hóa rõ ràng.
Phần này giải thích cách doanh nghiệp nội địa có thể nhân rộng mô hình để góp phần vào mục tiêu quốc gia.
Why: Tại sao đổi mới phải là DNA doanh nghiệp
Khi đổi mới là DNA, nhân viên ở mọi cấp được khuyến khích đóng góp, tạo luồng ý tưởng đa chiều từ vận hành đến bán hàng.
Điều này giảm sự phụ thuộc vào chỉ đạo từ trên xuống và tăng tốc phản ứng trước thay đổi thị trường.
Chi phí đổi mới giảm khi ý tưởng đến từ tuyến đầu vì giải pháp thực tế và triển khai nhanh hơn.
What: Cấu trúc và chỉ số đo lường sáng tạo trong doanh nghiệp
Cấu trúc bao gồm: chính sách khen thưởng, quy trình ghi nhận sáng kiến, hệ thống R&D nội bộ và cơ chế chuyển giao công nghệ.
Chỉ số đề xuất: số sáng kiến được triển khai, tỷ lệ tiết kiệm chi phí/thu nhập từ sáng kiến, thời gian từ ý tưởng đến thương mại hóa.
Ví dụ FPT: 3.000 sáng kiến (2025) → tiết kiệm 865 tỷ đồng, cho thấy chỉ số thực thi có thể đo lường và lặp lại.
How: Cách FPT triển khai và bài học để nhân rộng
FPT thực hiện đào tạo thường xuyên, hệ thống khen thưởng minh bạch và không gian thử nghiệm (lab/R&D) để nhân viên thử nghiệm ý tưởng.
Bài học áp dụng cho doanh nghiệp khác: bắt đầu bằng các dự án nhỏ, đo lường tác động kinh tế và chia sẻ kết quả để lan tỏa văn hóa.
Chính phủ có thể hỗ trợ bằng các chương trình chia sẻ nguồn lực, vốn mồi và hợp tác giữa doanh nghiệp lớn với SME.
Sáu kiến nghị để đổi mới sáng tạo đi vào thực tiễn
Để không chỉ là diễn đàn, cần có lộ trình hành động rõ ràng theo sáu kiến nghị do lãnh đạo FPT đề xuất.
Các kiến nghị này bao quát khung pháp lý, chính sách vận hành, hỗ trợ công nghiệp nền tảng, bản đồ chiến lược địa phương, vai trò doanh nghiệp lớn và hợp tác quốc tế.
Mỗi nhóm đề xuất cần có chỉ số đầu ra, đầu mối thực hiện và mốc thời gian.
Khung pháp lý và gắn thực tiễn vào chính sách
Why: Luật và nghị định chuyên ngành giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn, đặc biệt trong AI và công nghệ cao.
What: Cần luật cho AI, logistics, công nghiệp hỗ trợ; đồng thời hướng dẫn vận hành chi tiết để tránh rào cản thực thi.
How: Thiết lập quy trình soạn thảo có sự tham gia doanh nghiệp, thử nghiệm quy định trong sandbox và ban hành hướng dẫn triển khai song song.
Hỗ trợ công nghiệp nền tảng và lập bản đồ công nghệ địa phương
Why: Đổi mới không chỉ dành cho công nghệ số; cơ khí, chế tạo, chế biến cũng cần cải tiến để tăng giá trị gia tăng.
What: Bản đồ chiến lược công nghệ giúp xác định năng lực lõi của từng địa phương, tránh đầu tư trùng lặp vào các trung tâm không có thế mạnh.
How: Bộ Khoa học & Công nghệ phối hợp địa phương lập bản đồ, ưu tiên hỗ trợ kết nối doanh nghiệp và viện nghiên cứu, đặt KPI cho mỗi trung tâm.
Doanh nghiệp lớn dẫn dắt và hợp tác quốc tế theo hướng chuyển giao công nghệ
Why: Hệ sinh thái bền vững cần sự dẫn dắt về công nghệ, quy trình và văn hóa từ doanh nghiệp lớn.
What: Mô hình hợp tác bao gồm chia sẻ IP có điều kiện, chương trình cố vấn kỹ thuật cho SME và liên minh chuyển giao tri thức quốc tế.
How: Khuyến khích hợp đồng R&D giữa tập đoàn và SME, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp chia sẻ công nghệ, và thúc đẩy hiệp định chuyển giao công nghệ khu vực.
Kết luận
Tóm lại, Việt Nam có lợi thế để trở thành trung tâm sáng tạo của châu Á nếu kết hợp khung pháp lý, vai trò doanh nghiệp và năng lực con người.
Hành động ưu tiên gồm hoàn thiện luật chuyên ngành, xây bản đồ công nghệ địa phương, thúc đẩy doanh nghiệp lớn dẫn dắt SME và nâng cấp hệ thống đào tạo R&D.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và học viện sẽ quyết định việc đổi mới sáng tạo trở thành nền tảng phát triển bền vững.
Cảm ơn bạn đọc!
FAQ câu hỏi thường gặp
Việt Nam thực tế có thể trở thành trung tâm sáng tạo châu Á trong bao lâu?
Thời gian phụ thuộc vào tốc độ cải cách chính sách và đầu tư R&D; kịch bản thực tế là 5–10 năm nếu hành động đồng bộ và có doanh nghiệp đầu tàu.
Các mốc quan trọng gồm: 2 năm cho khung pháp lý cơ bản, 3–5 năm để thiết lập liên minh công nghệ và 5–10 năm để thấy chuyển dịch chuỗi giá trị.
Doanh nghiệp nhỏ làm gì để hưởng lợi từ mục tiêu ‘Việt Nam trung tâm sáng tạo châu Á’?
SME nên tập trung vào hợp tác với doanh nghiệp lớn, tham gia chương trình chuyển giao công nghệ và đầu tư vào kỹ năng số cho nhân viên.
Thực tế: đăng ký vào các chương trình ươm tạo, tận dụng quỹ hỗ trợ thương mại hóa và tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn công nghệ.